Kanak-kanak
dilahirkan dengan mempunyai sifat yang dinamik serta berkembang mengikut fitrah
semula jadi proses tumbesaran mereka. Program seni yang diikuti oleh
kanak-kanak dilihat mampu meningkatkan kreativiti dan estetika kanak-kanak
serta mengukuhkan perpaduan bangsa dan negara. Program
seni yang dilaksanakan khususnya di peringkat sekolah tadika dan sekolah
rendah dilihat medium komunikasi dan merupakan refleksi pemikiran bagi kanak-kanak.
Konsep integrasi yang
diwujudkan dalam program seni di sekolah dilihat menyumbang ke arah pembangunan insan yang seimbang dan
harmonis dari segi intelek, rohani, emosi dan jasmani. Hal ini bertepatan
dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan iaitu untuk melahirkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi intelek,
rohani, emosi dan jasmani, berdasarkan kepercayaan dan kepatuhan kepada Tuhan.
Dalam KBSR konsep ini
membawa maksud bahawa penguasaan ilmu pengetahuan, kemahiran, bahasa dan
pemupukan nilai-nilai murni dilakukan secara bersepadu dan menyeluruh. Ini
membolehkan kanak-kanak memperolehi kemahiran, mengembangkan bakat, nilai,
pengetahuan, sikap dan amalan yang dikehendaki. Ia juga memperlihatkan kepada
kanak-kanak gambaran keseluruhan serta hubung kait antara satu perkara dengan
perkara yang lain membentuk satu kerangka ilmu.
2.0
DEFINISI
KREATIVITI
KREATIVITI
Lowenfeld
(1975) percaya bahawa setiap kanak-kanak dilahirkan kreatif. Penyataan ini
disokong dengan sifat semula jadi kanakkanak yang gemar meneroka, dan penuh
dengan perasaan ingin tahu.
Kreativiti
berasal daripada perkataan Latin iaitu “creare” yang membawa maksud “membuat”.
Manakala daripada perkataan Greek pula “creare” bermaksud “memenuhi’. Kamus
Dewan, (2002) mentakrifkan kreativiti sebagai satu kemampuan (kebolehan)
mencipta daya kreatif, kekreatifan manakala kreatif pula sebagai mempunyai
kebolehan mencipta, menghasilkan dan mengembangkan sesuatu idea baru dan asli. May
(1975) pula menyatakan bahawa kreativiti merupakan suatu proses membawa sesuatu
yang baru ke dalamnya. Torrance (1970) menyatakan kreativiti sebagai sesuatu
yang mempunyai keunikan.Kesimpulannya kreativiti adalah kebolehan dan kemampuan
seseorang menghasilkan sesuatu yang kreatif, baru dan asli. Ada juga pendapat
yang mentakrifkan kreatif dan kreativiti sebagai penghasilan sesuatu yang tidak
ada sebelumnya.
5.3 PGURUNGAN TOKOH-TOKOH SENI LUKIS MENGENAI
KREATIVITI
Ellis Paul Torrance atau lebih dikenali sebagai Paul Torrance merupakan
penyelidik dan ahli akademik yang tersohor dalam bidang kreativiti. Kerja-kerja
penyelidikannya di dalam mendalami bidang ini telah berjaya mengembangkan
bidang kreativiti dan beliau telah diiktiraf dengan gelaran Bapa Kreativiti.
June King McFee pula mentakrifkan kreativiti itu sebagai keupayaan seseorang
mencipta sesuatu yang baru dan pada masa yang sama mampu untuk mengolah idea.
Carl Rogers telah menggariskan lima faktor yang menjadi asas kepada individu
yang sihat, yang dapat berfungsi dengan sepenuhnya dalam kehidupan. Kelima-lima
faktor tersebut ialah keterbukaan kepada pengalaman, cuba menikmati kehidupan
yang dialaminya, menghargai diri sendiri, mengamalkan kebebasan dan akhirnya
menjadi individu kreatif. Beliau percaya bahawa individu yang bebas dan
mempunyai rasa tanggungjawab akan cuba menyumbang kepada insan serta makhluk
lain di persekitarannya.
Sumbangan ini boleh dinyatakan dalam bentuk kreativiti di dalam bidang seni
ataupun sains,
Victor Lowenfeld - menjelaskan bahawa kreativiti seseorang murid itu boleh
diukur melalui empat omponen utama iaitu kelancaran,( secara spontan serta
pantas )
fleksibel, (mampu menyesuaikan diri dengan pelbagai keadaan dan situasi
keaslian (mencari idea baru dan asli kepekaan. (Penggunaan deria pancaindera
seperti melihat, merasa,
mendengar, menghidu dan sentuhan digunakan secara sepenuhnya sebagi proses
engamatan dan merekod.)
Menurut
Schirmacher (1998), perkembangan kreativiti kanak-kanak boleh dikategori kepada
dua, iaitu (i) menerusi aktiviti seni dan (ii) aktiviti harian mengikut umur.
Jadual 1.1 menerangkan Aktiviti seni dan aktiviti harian yang kreatif
kanak-kanak.
Jadual
1.1 Aktiviti seni dan aktiviti harian yang kreatif kanak-kanak Umur
Aktiviti
|
2-3
tahun
|
Menconteng,
me, menyanyi dan bermain.
|
4-5
tahun
|
Me,
mewarna, menyanyi, menari dan permainan kata-kata.
|
6-7
tahun
|
Drama,
memasak dan aktiviti lain yang berinteraksi.
|
8-9
tahun
|
Bercerita,
permainan dan pakaian beragam.
|
10-11
tahun
|
Lukisisasi,
numerasi dan literasi.
|
12-13
tahun
|
Mendapat
informasi, mengenali mesin dan penulisan kreatif.
|
3.0
DEFINISI
ESTETIKA
Estetika
merupakan konsep abstrak yang bererti persepsi dalam Bahasa Greek.
Estetika bersifat subjektif dan
mempunyai pelbagai makna. Hasil seni kanak-kanak seperti an, kraf mudah, muzik,
pergerakan kreatif, tarian, dan drama
lazimnya mempunyai unsur-unsur estetika.
Estetika merupakan kesedaran dan penghayatan terhadap keindahan, asas kehidupan
dan sebagai satu cara manusia menikmati keindahan dunia dan persekitaran.
Estetika juga berkait rapat dengan perasaan, kognitif dan afektif.
Nilai
estetika amat penting dalam kehidupan kanak-kanak kerana dapat memotivasikan
mereka dan membantu perkembangan mereka. Kanak-kanak juga diharap dapat
menghargai cerita, puisi dan budaya agar mereka membesar sebagi seorang individu yang dapat menilai
hasil seni serta menjadi pengguna yang bijak apabila membuat pilihan dalam
kehidupan masing-masing. Apabila kanak-kanak menghargai seni, mereka diharap
dapat memainkan peranan sebagai penggiat seni pada masa akan datang.
Estetika
kanak-kanak meliputi tiga jenis iaitu sikap, pengalaman dan respons.
Estetika
Sikap
Sikap
spontan, kekaguman, kegembiraan dan perasaan ingin tahu kanak-kanak menunjukkan
sikap estetika yang tertanam dalam jiwa mereka. Sebagai seorang guru, Guru
perlu mencari cara untuk memastikan kanak-kanak dapat menggunakan pancaindera
mereka secara lebih berkesan.
Estetika
Pengalaman
Aktiviti-aktiviti
seni lukis, seperti an dan kraf mudah serta aktiviti-aktiviti seni persembahan
seperti muzik, tarian, pergerakan kreatif dan drama yang dilaksanakan oleh guru
dapat membantu kanak-kanak menimba pengalaman estetika. Penglibatan kanak-kanak
yang aktif dalam proses aktiviti seni lukis dan juga seni persembahan dapat
memberi pengalaman mendengar, mengeksploitasi lukis dan memanipulasi bahan seni
kepada kanak-kanak.
Estetika
Respon
Kanak-kanak
memberi respon terhadap karya seni dengan menyatakan pGurungan dan juga
perasaan mereka. Respon fisiologi kanak-kanak ditunjukkan menerusi ketawa dan
perasaan ketakutan manakala respon mental kanak-kanak meliputi tindakan mereka
membuat keputusan dan penilaian terhadap karya seni. Kedua-dua respon ini memberi
pengalaman estetika kepada kanak-kanak yang mengambil bahagian dalam aktiviti
seni lukis dan juga seni persembahan.
SENI DAN KANAK-KANAK
Seni
untuk kanak-kanak terbahagi kepada seni lukis dan seni persembahan adalah
peniruan hidup harian mereka. Kanak-kanak meluahkan perasaan masing-masing
menerusi hasil karya seni mereka. Seni untuk kanak-kanak dapat meningkatkan
imaginasi dan kreativiti kanak-kanak serta menimbulkan rasa kecantikan yang
berkaitan dengan estetika dalam seni.
4.0
PROGRAM
SENI
Program
seni yang dimaksudkan adalah menjurus kepada seni lukis, seni muzik dan seni pergerakan.
Program-program seni yang dilaksanakan dalam pendidikan kanak-kanak lebih
menegaskan kepada aspek pemahaman,penghayatan dan kritikan. Proses ini
menyentuh perasaan estetika dan daya kreativiti individu melalui penajaman
intuisi, persepsi, imaginasi dan konsepsi kanak-kanak. Guru akanm memberi kanak-kanak
untuk menjalankan aktiviti untuk meneroka, mengalami danmengekspresi citarasa
pancaindera.
Kanak-kanak
diharapkan dapat mengamalkan pertimbangan seni lukis, seni muzik dan seni
pergerakan dalam meningkatkan lagi kepekaan, kreativiti, daya imaginasi, dan
estetika untuk mencapai pembelajaran optimum,menyeluruh dan menyeronokkan. Selain
itu, matlamat pelaksanaan program seni
di sekolah adalah untuk membentuk keperibadian generasi Malaysia yang celik
budaya, mempunyai nilai-nilai estetika yang tinggi, imaginatif, kritis,
kreatif, inovatif dan inventif selain membantu mengukuhkan peraduan bangsa dan
negara. Kandungan kurikulum berupaya membantu murid meningkatkan rasa
kesyukuran terhadap Tuhan, menghargaikeindahan alam persekitaran, keindahan
seni dan warisan bangsa serta dapat menyumbang ke arah pembangunan diri,
keluarga, masyarakat dan negara selaras dengan hasrat Falsafah Pendidikan
Kebangsaan.
5.1
PROGRAM
SENI LUKIS KANAK-KANAK
Kanak-kanak dilahirkan
dengan mempunyai sifat yang dinamik serta berkembang mengikut fitrah semula
jadi proses tumbesaran mereka. Hasil kerja seni lukis yang dihasilkan berfungsi
sebagai alat komunikasi dan merupakan refleksi pemikiran kanak-kanak. Seni melibatkan skema atau skemata dalam
perkembangan seni kanak-kanak terutama dalam kerja-kerja seni seperti an.
Berdasarkan kepada skema dalam perkembangan seni kanak-kanak, seseorang , guru
dapat melihat perkembangan kemahiran dan kebolehan kanak-kanak dalam bahasa
tampaknya.
Berdasarkan
kepada kajian yang telah dijalankan, bidang seni lukis mendatangkan kesan positif dari segi
meningkatkan kreativiri, estetika, dan kebolehan murid dalam pengamatan dan
memperkaya pengetahuannya tentang perbezaan-perbezaan setiap objek atau imej
tampak di sekeliling mereka. Ini diakui oleh Brown (1980), yang berpendapat
bahawa pengalaman kanak-kanak dalam memerhati ketika membuat lakaran dapat
meningkatkan kebolehan-kebolehan murid dalam aspek yang disebutkan. Jika
kanak-kanak diberi pendedahan kepada kaedah
dan teknik yang sempurna, mereka akan berkeupayaan mengembangkan pemikiran yang
kritis.
Kanak-kanak gemar menggambar
orang dewasa lelaki dan perempuan serta kanak-kanak lelaki dan perempuan.
Mereka juga gemar me manusia dengan perbezaan pakaian dan pekerjaan mereka.
Kebanyakan kanak-kanak memperkembangkan simbol yang mewakilkan pemikiran
simbolik mereka untuk objek lain di dunia ini seperti flora dan fauna, bangunan
dan kenderaan. Kanak-kanak lazimnya me apa yang mereka lihat dan mereka juga me
perkara yang menarik perhatian mereka.
Kanak-kanak menggunakan
semua deria apabila belajar dan menunjukkan ekspresi seni. Menerusi seni ,
kanak-kanak dapat meningkatkan sensitiviti terhadap dunia fizikal dan belajar
untuk memberi makna apabila meluahkan emosi. Malah imaginasi yang difikirkan
oleh kanak-kanak tatkala berfikir secara simbolik cuba digambarkan dalam bentuk
seni yang unik. Guru perlu peka terhadap kesan daripada aktiviti seni
kanak-kanak kerana hasil seni yang dibina menggambarkan konsep diri kanak-kanak
terhadap keseluruhan perkembangan personaliti mereka. Jika ini berlaku,
bermakna Guru telah berjaya membentuk peribadi yang baik dalam diri kanak-kanak
dan proses penghasilan an kanak-kanak telah dimanfaatkan.
Seni jika diberi perhatian boleh memperkembangkan
kebolehan kreativiti semulajadi kanak-kanak kerana proses penghasilan lukisan
misalannya dapat menggabung jalinkan emosi, sosial dan nilai estetika. Secara
ringkasnya, lukisan merupakan satu perlambangan grafik awal bagi kanak-kanak
terhadap apa yang mereka perhatikan dalam kehidupan seharian. Proses estetika
dan daya kreativiti kanak-kanak boleh dibahagikan kepada empat, iaitu proses
penajaman daya intuisi, persepsi, imaginasi dan konsepsi. Manakala unsur
seni atau seni lukis yang biasa
diperhati dalam an kanak-kanak (apabila guru menilai karya mereka) meliputi
garisan, warna, bentuk, jisim atau isipadu, rekaan atau gubahan, corak, ruang,
imbangan dan tekstur.
Semasa proses
pengajaran danpembelajaran berlangsung, guru boleh mengambil inisiatif dengan
memberisekeping kertas kepada murid-murid dan meminta mereka me ahli
keluargamereka. an mereka tidak perlu pengamatan yang sempurna, cukup
sekadarmenunjukkan keprihatinan mereka terhadap bilangan ahli keluarga mereka.
Ini sudah cukup untuk menunjukkan hubungan interaksi sosial mereka bersama keluarga.
Lukisan yang kelihatan mesra menunjukkan perhubungan kekeluargaan mereka yang
memang erat dan terjalin kukuh. Penggunaan warna dalam lukisan mereka juga
menonjolkan keadaan keluarga mereka melalui lukisan mereka sendiri.
Unsur-unsur Kreativiti
Dan Estetika adalah terdiri daripada elemen asas yang penting dalam
menghasilkan sesuatu yang mempunyai unsur kreatif. Guru boleh melaksanakan
aktiviti berikut untuk mengembangkan pelbagai kecerdasan murid.
i. Membentuk Garisan
Garisan ialah cantuman
dari satu titik ke titik yang lain dengan mempunyai jarak-jarak tertentu.
Aplikasi berbagai jenis garisan dapat mencipta rupa, jalinan, ton, corak serta
menimbulkan gambaran bentuk, ruang dan gerakan dalam seni visual. Aktiviti
sebegini merupakan satu pendedahan kepada kanak-kanak dalam membina kreativiti
mereka dalam bidang seni lukisan selain meningkatkan estetika mereka terhadap lukisan yang telah mereka
usahakan. Selain itu juga, penggunaan gambar garisan dari titik ke titik yang
memaparkan keharmonian masyarakat majmuk di Malaysia akan membantu dalam proses
mengukuhkan perpaduan bangsa dan negara.
ii. Melakar bentuk atau rupa
Aktiviti melakar bentuk
atau rupa juga dilihat mampu mengasah kreativiti kanak-kanak dalam bidang seni.
Rupa yang dimaksudkan mestilah mempunyai garisan luar (outline) dan sempadan
yang mengelilinginya. Ianya dapat dikategorikan kepada rupa geometri dan
organik. Rupa geometri lebih kepada rupa yang mempunyai sudut dan penjuru. Rupa
organik pula yang mempunyai rupa bebas dan tidak terikat pada bentuk yang
khusus. Rupa ialah sesuatu kawasan yang berbeza dari ruang di sekeliling dan
bersifat 2-D (tidak berjisim). Merupakan hasil pertemuan antara penghujung
garisan dan permulaannya.
Guru berperanan dalam memperkenalkan
kepada kanak-kanak terhadap bentuk lakaran yang mampu meningkatkan samada
estetika sikap, estetika respon ataupun
estetika pengalaman. Hal ini dapat diwujudkan melalui tugasan yang diberikan
oleh guru atau ibu bapa yang memerlukan kanak-kanak menggunakan pancaindera
mereka secara lebih berkesan.
Penglibatan kanak-kanak
yang aktif dalam proses aktiviti seni visual atau seni lukis juga dapat memberi
pengalaman kepada kanak-kanak dalam mengekploitasi visual dan memanipulasi
bahan seni yang digunakan semasa program seni dijalankan. Guru mestilah memberi
peluang kepada kanak-kanak untuk menggunakan bahan seni secara maksimum supaya kreativiti
dan estetika mereka dapat diasah semaksimum yang mungkin.
iii. Membentuk
Aktiviti membentuk
dalam program seni lukis juga dilihat mampu meningkatkan kreativiti dan
estetika kanak-kanak. Bentuk yang dimaksudkan lazimnya merujuk kepada struktur
jisim dan isi padu. Terdapat dua jenis bentuk iaitu bentuk konkrit dan bentuk
ilusi. Bentuk dapat dihasilkan melalui lukisan, catan, arca, komputer dan kraf
tradisi. Bentuk konkrit ialah bentuk sebenar yang bersifat tiga dimensi. Bentuk
ilusi ialah bentuk yang dilihat melalui gambar atau ilustrasi. Ianya bersifat
rata dan boleh dihasilkan melalui lakaran, catan dan lukisan berkomputer 3
dimensi.
iv. Jalinan
Jalinan merujuk kepada
kesan yang terdapat pada permukaan sesuatu objek. Ia dapat menunjukkan kesan
rasa dan ekspresi sesuatu objek kepada kita. Jalinan terbahagi kepada dua
iaitu; jalinan sentuh dan jalinan tampak. Jalinan sentuh ialah jalinan yang
dapat dirasai melalui sentuhan, contohnya kulit buah durian (alam semula jadi)
dan jahitan sulaman (alam buatan manusia). Jalinan tampak pula jenis jalinan
yang hanya dapat dilihat tetapi tidak dapat dirasai melalui sentuhan. Ruang
merupakan kawasan yang dikelilingi oleh garisan, atau kawasan kosong di
sekeliling objek, atau jarak antara dua objek.
v. Warna
Warna ialah pigmen
pewarna kimia yang bertindak balas pada sesuatu permukaan. Warna terbahagi
kepada tiga kumpulan utama iaitu warna asas, warna sekunder dan warna tertier.
Warna asas terdiri daripada warna biru, merah dan kuning; dan ianya boleh
menghasilkan warna sekunder dan warna tertier. Warna sekunder pula terdiri
daripada warna hijau, jingga dan ungu; dan dapat dihasilkan daripada campuran dua
warna asas. Sementara itu, warna tertier terhasil daripada percampuran warna
asas dan sekunder. Guru boleh meningkatkan estetika kanak-kanak melalui
aktiviti seni lukis yang melibatkan penggunaan warna dari sumber semulajadi.
Penghasilan warna dari
bahan semulajadi seperti warna biru kundang yang dihasilkan menggunakan bunga
telang dan warna jingga yang dihasilakan menggunakan kunyit akan meningkatkan
estetika kanak-kanak terhadap karya seni mereka. Selain itu aktiviti sebegini
turut mampu meningkatkan penghayatan mereka terhadap sumber semulajadi yang
membolehkan karya seni mereka dihasilkan.
Bagi memastikan
peningkatan terhadap kreativiti dan estetika kanak-kanak, guru juga boleh
mempekenaklkan kepada kanak-kanak teknik catan. Catan
merupakan proses penghasilan seni menggunakan bahan berwarna atau cat yang
disapu ke atas sesuatu permukaan yang rata seperti di atas kertas, kanvas dan
kadbod. Catan juga boleh dibuat dengan menggunakan pelbagai bahan pewarna
seperti tempre (serbuk), cat air atau bahan pewarna daripada tumbuh-tumbuhan
seperti kunyit. Penggunaan berus yang berbeza daripada segi saiz dan bentuk
dapat menghasilkan gaya kepada lukisan yang dihasilkan.
Guru boleh
menggalakkan kanak-kanak untuk menggunakan peralatan yang berlainan apabila
mewarna supaya dapat memberi kesan yang menarik. Aktiviti sebegini juga dapat
meningkatkan kreativiti kanak-kanak selain berupaya menggembirakan mereka.
Apabila Guru menjalankan kegiatan me dan membuat gambar, reka atau beri tajuk
mengikut perincian sukatan pelajaran. Guru juga digalakkan bercerita berkaitan
tajuk dipermulaan pelajaran sebelum meminta kanak-kanak melakukan aktiviti
mewarna.
Berikut
merupakan contoh rancangan pengajaran harian (RPH) bagi aktiviti seni lukis
yang dintergrasikan dalam matepelajaran Bahasa Malaysia di sekolah rendah:
5.2
PROGRAM KRAFTANGAN KANAK-KANAK
Secara amnya, kraf
mudah dapat membantu perkembangan motor kasar dan motor halus kanak-kanak.
Aktiviti kraf mudah menggalakkan penggunaan dan kawalan otot secara berkesan.
Aktiviti memegang gunting, bermain dengan bahan dan alatan memungkinkan
pergerakan motor halus dapat membantu peningkatan gerak otot kanak-kanak.
Aktiviti menggunakan tanah liat dapat meningkatkan perkembangan kemahiran seni
dan kreativiti kanak-kanak di mana mereka dapat membentuk pelbagai objek.
Selain itu, aktiviti
ini dapat turut membantu perkembangan motor halus dan motor kasar kanak-kanak.
Penghayatan seni penting dalam kehidupan kanak-kanak kerana berkaitan dengan
kognitif dan nilai estetika dalam kehidupan.
5.2.1
Kraf
Mudah
Kraf mudah untuk
kanak-kanak mengaplikasikan teknik aktiviti menggambar, membuat corak dan
rekaan serta bentuk binaan. Aktiviti menggambar untuk kanak-kanak adalah
seperti lukisan, catan , kolaj, montaj, cetakan, resis, gosokan, stensilan,
percikan, gurisan, capan dan mozek.
Aktiviti membuat corak
dan rekaan untuk kanak-kanak adalah seperti ikatan dan celupan, tiupan,
titisan, renjisan, percikan, lukisan, catan, cetakan, capan, resis, kolaj,
pualaman, lipatan dan guntingan. Aktiviti bentuk binaan kanak-kanak adalah
seperti topeng, boneka, origami, mobail, stabail, model dan diorama.
I.
Kraf
mudah 2 dimensi
Kraf mudah 2 dimensi
atau 2D adalah bentuk kraf yang mempunyai panjang dan lebar. Kraf mudah 2
dimensi untuk kanak-kanak adalah seperti kolaj, topeng dan kad ucapan.
Guru bereperanan dalam menyediakan
aktiviti yang memerlukan kanak-kanak untuk membina kolaj, topeng amhupun kad
ucapan yang menggunakan keseluruhan kreativiti mereka. Aktiviti menghasilkan
kad ucapan yang berunsurkan ucapan perayaan bagi setiap kaum juga dilihat mempu
membantu dalam proses integrasi dan mengukuhkan perpaduan bangsa dan negara Malaysia. Secara tidak
langsung, semangat dan sikap bersatu padu dapat dipupuk dalam diri kanak-kanak
kerana mereka memahami kepelbagaian budaya dalam kehidupn mereka.
Kolaj
membuat
gambar atau corak rekaan di atas sebarang permukaan. Tampalan disusun dan
ditindih pada permukaan mengikut gambar yang hendak dibuat. Pelbagai corak dan
gambar boleh dihasilkan melalui aktiviti kolaj berdasarkan kreativiti
kanak-kanak.
Apabila
Guru merancang untuk menjalankan aktiviti kolaj di mana melibatkan pemilihan
bahan, menggunting, menyusun dan menampal. Beri perhatian apabila kanak-kanak
mengendalikan bahan-bahan yang digunakan bagi mengelakkan bilik menjadi terlalu
bersepah. Kanak-kanak perlu dibebaskan untuk memilih bahan dan dibimbing
daripada segi penyusunan bahan. Guru juga perlu tahu memilih bahan pelekat yang
bersesuaian untuk bahan yang dipilih.
Topeng
T
openg biasa dibuat menggunakan kertas manila, gunting, gelung getah, pensel dan
warna. Guru boleh mengajar kanak-kanak membuat dua jenis topeng, iaitu topeng
penuh dan topeng zorro yang hanya menutup bahagian mata sahaja. Kanak-kanak
boleh membuat topeng berdasarkan imaginasi mereka atau mengadaptasi kartun
kegemaran mereka. Imej topeng juga boleh dihasilkan berdasarkan wajah manusia,
flora dan fauna.
Guru
merancang untuk mengadakan pementasan bertajuk Puteri Salju. Bagi menjayakan
pementasan ini, Guru perlu memikirkan watak, plot cerita, latar dan prop.
Namakan watak utama dalam pementasan dan sediakan topeng yang sesuai untuk
setiap watak. Sediakan juga plot cerita dan latar belakang pentas.
Kad
ucapan
dalam
penghasilan kad yang menarik kerana kad ucapan pasti mempunyai kata-kata yang
ingin disampaikan. Kanak-kanak juga boleh digalakkan untuk membuat rekaan mudah
seperti kad ucapan.
A
ktiviti
membuat kad ucapan menggunakan teknik corak dan rekaan yang melibatkan
guntingan dan tampalan. Kad ucapan boleh dibuat dalam pelbagai saiz. Kemahiran
bahasa memainkan peranan
Aktiviti
membuat kad ucapan boleh menggalakkan murid untuk menghargai orang tersayang
dan sesuai dijalankan sempena hari perayaan atau sambutan Hari Guru. Peralatan
dan bahan yang diperlukan ialah:
1.
Kertas keras
2.
Gunting
3.
Pensel
4.
Pembaris
5.
Penebuk lubang
6.
Reben
7.
Warna
8.
Kertas warna
9.
Bunga kering
Langkah
ansur maju untuk membuat kad ucapan
1.
Guru mengaitkan dengan peristiwa semasa seperti hari perayaan dan hari lahir.
2.
Guru menunjukkan cara menghasilkan kad ucapan.
3.
Sediakan peralatan dan bahan.
6.
Lipat kertas kepada dua bahagian.
7.
Buat ukuran kad di atas kertas keras.
8. atau buat corak mengikut kreativiti
masing-masing.
9.
Buat sampul surat.
Kraf
mudah 3 dimensi
Boneka
Aktiviti
boneka boleh mempertingkatkan daya pemikiran, kreativiti, bahasa, kemahiran
intrapersonal dan kemahiran interpersonal kanak-kanak. Guru boleh menyediakan
satu sudut untuk aktiviti boneka dalam bilik darjah masing-masing. Bahan-bahan
yang perlu untuk menghasilkan boneka mudah adalah seperti sarung tangan, sarung
kaki, kertas, telur, bekas kertas dan bekas minuman. Boneka juga boleh dibuat
dari blok-blok kayu dan bahan terbuang seperti tin susu dan kotak kecil. Boneka
boleh dibuat dalam pelbagai cara dan kanak-kanak boleh melakonkan watak
menggunakan hasil karya masing-masing.
Mobail
perkara
yang perlu Guru beri perhatian, iaitu kreativiti mereka bentuk dan mencari
objek untuk digantung, imbangan dan menggantung mobail. Guru boleh menggunakan
penggantung baju, kayu, pembaris dan sebagainya sebagai tempat menggantung.
Rajah 8.1 menunjukkan kitaran menghasilkan mobail.
Kraf
mudah 3 dimensi atau 3D adalah bentuk kraf yang mempunyai panjang, lebar dan
tinggi. Kraf mudah 3 dimensi untuk kanak-kanak adalah seperti boneka dan
mobail.
Aktiviti
boneka boleh mempertingkatkan daya pemikiran, kreativiti, bahasa, kemahiran
intrapersonal dan kemahiran interpersonal kanak-kanak. Guru boleh menyediakan
satu sudut untuk aktiviti boneka. dalam bilik darjah masing-masing. Bahan-bahan
yang perlu untuk menghasilkan boneka mudah adalah seperti sarung tangan, sarung
kaki, kertas, telur, bekas kertas dan bekas minuman. Boneka juga boleh dibuat
dari blok-blok kayu dan bahan terbuang seperti tin susu dan kotak kecil. Guru
boleh menyediakan satu sudut untuk aktiviti b.oneka Boneka boleh dibuat dalam
pelbagai cara dan kanak-kanak boleh melakonkan watak menggunakan hasil karya
masing-masing.
Mobail
perkara
yang perlu Guru beri perhatian, iaitu kreativiti mereka bentuk dan mencari
objek untuk digantung, imbangan dan menggantung mobail. Guru boleh menggunakan
penggantung baju, kayu, pembaris dan sebagainya sebagai tempat menggantung.
Rajah 8.1 menunjukkan kitaran menghasilkan mobail.
K
raf
mudah 3 dimensi atau 3D adalah bentuk kraf yang mempunyai panjang, lebar dan
tinggi. Kraf mudah 3 dimensi untuk kanak-kanak adalah seperti boneka dan
mobail.
A
ktiviti
boneka boleh mempertingkatkan daya pemikiran, kreativiti, bahasa, kemahiran
intrapersonal dan kemahiran interpersonal kanak-kanak. Guru boleh menyediakan
satu sudut untuk aktiviti boneka
Mobail
ialah hasil kerja kanak-kanak seperti lipatan, an dan objek yang senang
digantung. Bahan dan objek seterusnya digantung pada imbangan yang sesuai.
Dalam aktiviti mobail terdapat tiga perkara yang perlu Guru beri perhatian,
iaitu kreativiti mereka bentuk dan mencari objek untuk digantung, imbangan dan
menggantung mobail. Guru boleh menggunakan penggantung baju, kayu, pembaris dan
sebagainya sebagai tempat menggantung. Rajah 8.1 menunjukkan kitaran
menghasilkan mobail.
Model
Model
untuk kanak-kanak contohnya model kereta merupakan satu bentuk yang digubah
untuk tujuan membuat sesuatu objek konkrit dengan menggunakan bahan. Antara
teknik yang digunakan adalah acuan, menampal, mewarna untuk menghasilkan satu
objek. Objek tersebut seterusnya dibentuk dan disusun mengikut imaginasi dan
kreativiti kanak-kanak. Dalam aktiviti membuat model terdapat tiga perkara yang
perlu Guru beri perhatian, iaitu kreativiti mereka bentuk dan mencari bahan
untuk dibentuk. Guru boleh menggunakan kotak-kotak buangan untuk membuat model.
PROGRAM MUZIK, LAGU DAN NYANYIAN SERTA PANTUN DAN SAJAK KANAK-KANAK
Muzik kanak-kanak
Kanak-kanak
peka terhadap pic dan irama serta sensitif terhadap bunyi-bunyi di
persekitaran. Mereka akan memberi reaksi terhadap apa yang mereka dengar. Muzik
menekankan kemahiran pendengaran. Konsep muzik seperti pic, irama dan lirik
dapat dipraktikkan dalam aktiviti nyanyian kanak-kanak. Lagu dan nyanyian untuk
kanak-kanak memberi peluang kepada kanak-kanak untuk mengambil bahagian dalam
aktiviti menyanyi.
KONSEP
INTEGRASI DALAM SENI
Selain pelaksaan program
seni secara berasingan, pengintegrasian program seni dalam pendidikan dilihat
mampu meningkatkan kreativiti dan ekspresi kanak-kanak. Konsep integrasi pada program
seni yang dilaksanakan membantu ke arah
pembangunan insan yang seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani, emosi
dan jasmani.Dalam KBSR konsep ini membawa maksud bahawa penguasaan ilmu pengetahuan,
kemahiran, bahasa dan pemupukan nilai-nilai murni dilakukan secara bersepadu
dan menyeluruh. Ini membolehkan pelajar memperolehi kemahiran, mengembangkan
bakat, nilai, pengetahuan, sikap dan amalan yang dikehendaki. Ia juga
memperlihatkan kepada pelajar gambaran keseluruhan serta hubung kait antara
satu perkara dengan perkara yang lain membentuk satu kerangka ilmu.
Berikut merupakan contoh spesifik pengintegrasian tiga
bidang seni dalam pendidikan dalam pengajaran dan pembelajaran mata pelajaran
yangdipilih.
(i)
Matapelajaran :Bahasa Melayu (Tahun 2)
Tajuk
:Mari Bertani
Pengintegrasian bidang Seni Dalam Pendidikan:
1)
Muzik
:Nyanyian lagu ‘Pak Mamat Tukang Kebun’
2) Pergerakan :Membuat gaya
membanting padi, merumput dan
menyemai.
3) Seni Lukis :Me dan mewarna gambar
sayur-sayuran.
Bagi menjadikan proses pengajaran dan pembelajaran
lebih seronok dandifahami, guru telah menggunakan cara pengintegrasian Seni
Dalam Pendidikanyang merangkumi bidang seni muzik, seni pergerakan dan seni lukis
dalamtajuk mata pelajaran yang diajar.
Dalam mata pelajaran Bahasa Melayu, guru memilihuntuk
menggunakancara pengintegrasian Seni Dalam Pendidikan dalam tajuk mata
pelajaran BahasaMelayu yang dipilih iaitu ‘Mari Bertani’. Dalam tajuk ini, guru
memilih untukmengintegrasikan tajuk dengan Seni Lukisdengan melakukan aktiviti
medan mewarna. Guru akan menunjukkan gambar sayuran-sayuran dan
memintamurid-murid menyebut nama-nama sayur-sayuran yang ditunjukkan.
Kemudianmurid-murid diminta me gambar sayur-sayuran yang mereka tahumenggunakan
daya kreativiti mereka sendiri. Secara tidak langsung, integrasidalam tajuk ini
dapat meningkatkan lagi pemahaman dan pengekalan ingatantajuk ini dalam minda
pelajar dengan me gambar yang berkaitan. Di samping itu, guru juga dapat mengintegrasikan
tajuk ‘Mari Bertani’ dengan menyanyikan bersama-sama lagu yang berkaitan supaya
murid-murid
lebih mudah untuk mengingati isi tajuk yang ingin
disampaikan. Guru bolehmemilih untuk menyanyikan lagu ‘Pak Mamat Tukang Kebun’
beramai-ramaisambil membuat gaya pergerakan berdasarkan dengan lagu yang
dipilih.
Aktiviti pergerakan yang dilakukan merupakan integrasi
seni pergerakGurulam tajuk dan sekaligus memberi kecekapan psikomotor di
kalangan murid-murid. Kebosanan dapat dielakkan sebaliknya murid-murid berasa
seronok untukmengikuti pengajaran dan pembelajaran tajuk yang diajar.
(ii)
Nyatakan aktiviti muzik, pergerakan dan seni lukis yang boleh
dijalankan dalam P&P.
a)
Aktiviti Muzik
Tajuk Lagu : Ayah Dan Ibu
Pencipta : Othman
Ali
Ayah
Ibu Banyak Memberi
Baju Buku Itu Ku Dapati
Dengan Apa Aku Berterima Kasih
Dengan Doa Kepada Allah Hu
Robbi( Ulang 4 kali)
Di awal pengajaran, guru bersoal jawab dengan murid
tentang tajuk pengajaraniaitu ‘ Menghormati Ayah dan Ibu’ sebagi set induksi.
Kemudian gurumengedarkan lirik lagu yang bertajuk ‘Ayah Ibu’ kepada setiap
murid danmemasang kaset lagu ‘Ayah Ibu’ untuk diperdengarkan kepada
murid-murid.Guru dan murid menyanyikan lagu tersebut bersama-sama. Aktiviti ini
bolehmenimbulkan minat pelajar terhadap pengajaran yang disampaikan oleh
gurukerana murid berasa seronok. Fitrah kanak-kanak yang cenderung kepadapembelajaran
lebih menarik. Aktiviti ini boleh menimbulkan minat bagi pelajaryang mempunyai
jenis kecerdasan pelbagai muzik. Kemudian, pelajar bolehdiberi peluang untuk
bermain alat muzik yang mudah dan memainkan lagu-lagumudah yang bertemakan
keluarga. Penggubahan lirik lagu yang masihmengekalkan lagu-lagu pendidikan
yang sama juga boleh membantu pelajarmenjadi semakin berminat terhadap
pelajaran.
b) Aktiviti Pergerakan
Murid diminta melakonkan watak-watak dalam keluarga di
hadapan bilikdarjah. Aktiviti ini mudah untuk dijalankan kerana menggunakan
pengalamansedia ada murid-murid. Bagi mempelbagaikan situasi, guru boleh
memberi
arahan kepada murid untuk memilih watak yang mereka
mahu dan melakonkanpelbagai gaya. Contohnya, melakonkan watak seorang ibu dalam
pelbagaisituasi yang berbeza seperti sedang memasak di dapur, melakukan
kerja-kerjarumah, menggosok pakaian sambil melayan karenah anak-anak di rumah
dansebagainya. Murid-murid tentunya akan lebih seronok apabila
berjayamelakonkan watak dengan baik dan mendapat peneguhan positif daripada
guru.Semasa berlakon, murid dapat memahami sesuatu konsep dengan lebih
jelaslagi di mana secara tidak langsung, ini akan dapat menjadikan mereka
lebihkreatif, inovatif, bertanggungjawab dan dapat membina sosialisasi dengan lebih
baik.
iii) Bagaimanakah aktiviti ini boleh membantu murid
dalam pembelajaran?
Melalui aktiviti yang dijalankan berdasarkan
pendekatan bertema yangdipilih dapat memberi peluang kepada murid untuk
mengembangkan dayakognitif, afektif dan psikomotor dalam pengajaran dan
pembelajaran muzik, senilukis dan pergerakan. Contohnya daripada tajuk ‘Kasih
Ibu Bapa’, murid-murid dapat menghubungkaitkan tajuk dengan persekitaran dan
kehidupan seharian mereka melalui aktiviti seni muzik, seni pergerakan dan seni
lukis.
Selain itu, pendekatan bertemakan masyarakat yang
dipilih ini akan dapatmembantu murid-murid memilih dan memindahkan idea,
mengolah, sintesis danpenghargaan melalui aktiviti lakonan yang dijalankan
bersama rakan-rakan.Bukan itu sahaja, murid-murid juga dapat memperolehi
pendekatan yangmendalam terhadap nilai-nilai murni diri mereka dan nilai-nilai
murni orang lain.Contohnya aktiviti lakonan yang dijalankan dapat menerapkan
nilai-nilai murniseperti nilai kemanusiaan, kerjasama dan saling menghormati antara
satu samalain.
Sesi pengajaran dan pembelajaran seni dalam pendidikan
melalui aktivitimuzik, pergerakan dan seni lukis serta pendekatan bertema yang
dipilih dapatmembantu murid-murid memainkan peranan dalam menyesuaikan diri
secaraberkesan.
iv) Apakah alat/bahan yang sesuai dengan aktiviti
tersebut untuk muridmeneroka, memperolehi pengalaman dan mengalami ekspresi?
Apakahkesan penggunaan alat/bahan ini kepada proses pengajaran danpembelajaran?
Guru perlu menyediakan alat dan bahan yang sesuai dengan
tajuk dantema pelajaran bagi memastikan proses pengajaran dan pembelajaran
dapatberjalan dengan lancar. Moldstat (1974) berpendapat media (alat dan bahan)
jikadigunakan bersama pengajaran ala tradisional (guru, kapur dan tutur)
akanmeningkatkan proses pembelajaran. Dalam tajuk ‘Kasih Ibu Bapa’ ini,
gurumenggunakan beberapa alat dan bahan bagi menyesuaikan penggunaannyadengan
tajuk tersebut. Asas bahan yang digunakan bagi menyampaikan tajuk ini ialah
Buku Teks Pendidikan Islam Tahun 2. Guru meminta dua orang murid membaca teks
dalam tajuk ‘Kasih Ibu Bapa’ dan kemudian meminta murid-murid membaca
tekstersebut beramai-ramai. Guru boleh menanamkan konsep pemahaman daripadateks
yang dibaca melalui seni pergerakan iaitu dengan melakukan aktivitilakonan.
Melalui aktiviti lakonan, murid cuba memahami sesuatu watak denganlebih jelas.
Secara tidak langsung, aktiviti lakonan ini dapat menjadikan muridtersebut
seorang yang lebih kreatif, inovatif, bertanggungjawab dan dapatmembina
sosialisasi dengan lebih baik. Selain itu, penglibatan murid dalamaktiviti ini
juga dapat melatih murid lebih berkeyakinan diri.
Bagi melaksanakan aktiviti seni muzik, guru memilih
untuk menggunakanpemain CD Audio untuk memainkan lagu ‘Ayah Ibu’. Media audio
adalah suatustrategi pengajaran dan pembelajaran secara mendengar dimana bunyi
suaradan muzik direkod, disimpan, dan boleh dimainkan semula denganmenggunakan
alat perakam atau emain audio (Yusup Hashim, 1996). Denganmemasukkan seni muzik
dalam pembelajaran dapat memperkembangkan nilaiestetika, kreativiti dan
ekspresi diri. Contohnya, murid-murid boleh menyanyisambil membuat gaya
mengikut lirik lagu tersebut. Secara tidak langsung, gurutelah memasukkan seni
pergerakan dalam pengajarannya. Selain itu, murid-murid juga dapat menikmati
pengalaman muzik yang berbeza jika belum pernahmendengar lagu tersebut sebelum
ini.
Bagi melaksanakan aktiviti me bilangan ahli keluarga
pelajar,sebaiknya guru menyediakan kertas an yang sesuai untuk murid. Guru
jugaboleh meminta murid menyediakan alat tulis untuk me dan mewarna.
Dalamaktiviti seni lukis ini, murid perlu menggunakan pengetahuan sedia ada
merekauntuk me gambar keluarga yang terdiri daripada ibu bapa dan adik
beradikmereka mengikut ekspresinya sendiri. Ini membantu perkembangan murid
dariaspek psikomotor dan emosi dan penting dari segi fisiologi dan psikologi
murid.Victor Lowenfeld dan Brittain (1986) telah meneliti an kanak-kanak
mengikutperingkat perkembangan kanak-kanak dan menerangkan bagaimana
bahan,kandungan, subjek dan persekitaran murid dapat disesuaikan mengikut
peringkatperkembangan untuk merangsang pengutaraan tampak kanak-kanak,
perkembangan kreatif dan mental seterusnya
perkembangan menyeluruh kanak-
kanak.
Oleh itu, sebelum sesuatu media dipilih dan digunakan,
seseorang guruatau pengajar itu mestilah memikirkan topik yang diajar, objektif
pembelajaran,sifat murid, kebolehan penuntut dan menilai isi kandungan secara
terperinci. Alatdan bahan yang digunakan dalam proses pengajaran dan
pembelajaran dapatmerangsang minat pelajar. Dengan menggunakan alat bantu
mengajar, guruakan mempelbagaikan pengajaran. Pelajar tidak akan rasa bosan
denganadanya pelbagai aktiviti yang dilakukan oleh guru.
No comments:
Post a Comment